Το μονοπάτι του κόστους ευκαιρίας

«Εναλλακτικό κόστος ή κόστος ευκαιρίας», γράφουν οι γκουρού των οικονομικών, «είναι η αμοιβή του παραγωγικού συντελεστή που απαιτείται για να εμποδίσει την μεταφορά του από μια χρήση σε άλλη ή, αλλιώς, η αξία ενός προϊόντος που πρέπει να θυσιαστεί για να χρησιμοποιηθούν οι παραγωγικοί συντελεστές για την παραγωγή της μονάδας ενός άλλου προϊόντος». Για παράδειγμα, το κόστος ευκαιρίας του να δαπανήσεις τέσσερα ευρώ για την αγορά μιας ζεστής σοκολάτας σε κάποια καφετέρια, είναι τα αντίστοιχα αγαθά που μπορείς να αγοράσεις με αυτό το ποσό, όπως δύο πιτόγυρα, οχτώ παστέλια ή μια μπομπάτη κρέμα χεριών. Κόστος ευκαιρίας, με άλλα λόγια, είναι το κόστος που προκύπτει από τη θυσία ενός αγαθού, για την παραγωγή ενός άλλου. Όλα αυτά που θυσιάζουμε για να αποκτήσουμε το επιθυμητό αγαθό. Όλα αυτά που χάνουμε από την δεύτερη, τρίτη ή τέταρτη επιλογή, όταν, εν τέλει, επιλέγουμε την πρώτη.

Μολαταύτα, η θεωρία του κόστους ευκαιρίας βρίσκει άριστη εφαρμογή και σε ένα από τα πλέον υποτιμημένα αγαθά: τον χρόνο. Και γράφω ''υποτιμημένα'', διότι τον διοχετεύουμε σε (αξιο)περίεργα μονοπάτια. Τον ξοδεύουμε, τον σπαταλούμε πιο σωστά, σε ατέρμονες γκρίνιες και εξωπραγματικές μιζέριες -δεν μπορούμε, άραγε, να τον αξιοποιήσουμε διαφορετικά; Με την πνευματική μας αναπηρία, πραγματικά εμφατική και έκδηλη, να δημιουργεί κοινωνικές δυσκαμψίες πάσης φύσεως. Και ηθικές απρέπειες. Εντούτοις, αυτή η ταλανίζουσα κατάσταση πρέπει -επιτέλους!- να αλλάξει. Προσοχή, όμως: να αλλάξει προς το καλύτερο. Να υπάρξει στροφή προς την ποιότητα. Κι αυτό θα συμβεί μόνο όταν αποφασίσουμε να δραπετεύσουμε από το κλουβί της μικροπρέπειας. Όταν αποφασίσουμε να αποδεσμευτούμε από την ψυχολογική φθορά που μας καταδυναστεύει. Και φανούμε ρεαλιστές και ονειροπόλοι.

Κάποια πράγματα, λοιπόν, ισχύουν επειδή πράγματι ισχύουν, ενώ κάποια άλλα ισχύουν επειδή νομίζουμε ότι ισχύουν. Ο μέσος άνθρωπος, συνήθως, ανήκει στην δεύτερη κατηγορία. Και αυτό, πιστεύω, συμβαίνει συνειδητά. Δεν πρόκειται για συνήθεια. Έστω κάποιο μηχανιστικό αντανακλαστικό. Οι απαντήσεις, εξάλλου, που δίνουμε σε ερωτήματα ή προκλήσεις, θεωρούνται ειλημμένες. Τελεσίδικες. Αμετάκλητες. Ο μέσος άνθρωπος, επομένως, προτιμά να βρίσκεται σε έναν νοητικό ύπνο παρά σε μια νοητική εγρήγορση: αποδεχόμαστε πολύ εύκολα αυτά που δύσκολα υποβάλλουμε σε νοητική επεξεργασία. Έχουμε, άλλωστε, αναφέρει, και μάλιστα πλείστες φορές, ότι δεν μας αρέσει να περπατάμε σε δύσβατα μονοπάτια. Αυτά, δηλαδή, που απαιτούν χρόνο, κόπο, επιμονή και υπομονή. Κι ας γνωρίζουμε ότι θα αποζημιωθούμε ποικιλοτρόπως. Τουναντίον, βρίσκουμε μια γλυκειά γεύση στο εύκολο. Το απλό. Το βιαστικό. Το εφήμερο. Μήπως, όμως, όλα αυτά που γράφω συνιστούν ψιθύρους σε ανεμοθύελλα; Ποιος ασχολείται με τέτοιους προβληματισμούς; Ουδείς. Έστω ελάχιστοι.

Οι άνθρωποι, όμως, μπορεί να σε εκπλήσσουν. Όσο λιγότερο το περιμένεις, τόσο μεγαλύτερη η έκπληξη. Τους βλέπεις κολλημένους στους ρόλους του. Κατά μία έννοια, μάλλον αμφιλεγόμενη, ίσως κυνική, εγκλωβισμένους. Παγιδευμένους. Τους έχεις συνηθίσει με έναν συγκεκριμένο τρόπο. Τετριμμένο. Απόλυτο. Κι όμως, το σκηνικό, συχνά, ανατρέπεται. Έρχεται η στιγμή που κάτι συμβαίνει και ανακαλύπτεις ότι αναπαριστούν κάτι περισσότερο από αυτό που νόμιζες. Πιο απρόβλεπτο. Πιο δημιουργικό. Πιο παιχνιδιάρικο. Παρατηρείς μια νέα διάσταση της προσωπικότητάς τους που δεν ήξερες ότι υπήρχε. Δεν το γνώριζες. Το αγνοούσες. Ίσως διότι ποτέ δεν σκέφτηκες να (την) ψάξεις. Κι αυτό ισχύει και για τον ίδιο σου τον εαυτό.

Υ.Γ.1 Η σωστή απάντηση στο κουίζ της προηγούμενης ανάρτησης είναι ο Πουλίδο. Δεν το βρήκε κανείς! Ομολογώ, πάντως, ότι περίμενα μεγαλύτερη συμμετοχή. Δεν πειράζει. Συμβαίνουν κι αυτά.

Υ.Γ.2 Πήγα χθες στο Ο.Α.Κ.Α. Οχι, ο κύριος λόγος δεν ήταν η θέαση της Αρειανάρας. Απλά ήθελα να δω τα φιλαράκια κι ο αγώνας αποτέλεσε θαυμάσια αφορμή. Εξάλλου, τι να δεις από το Άρη; Τον Παπαδόπουλο, πραγματικά προκλητικός, να μην μπορεί να τρέξει από το 55' λεπτό; Τον Αγκάνθο να σέρνει το κορμί του στο γήπεδο λες και ήταν μεθυσμένος Ιταλός στα πλακόστρωτα σοκάκια της Μυκόνου; Τον Τάτο να μην δίνει πάσα ούτε στην ανεμίζουσα χαίτη του; Μα τον Τουτάτη, Σούλη, βάλε με να παίξω στα χαφ και δεν θα το μετανιώσεις. Βρίσκομαι σε εξωπραγματική φυσική κατάσταση και τρέχω σαν να μην υπάρχει αύριο. Δεν λέω ότι θα εξαφανιστούν τα τεράστια κενά που παρατηρούνται στον άξονα, αλλά κάτι θα κάνω. Τέλος πάντων. Η ομάδα του Άρεως, λοιπόν, πολύ απλά δεν συνιστά ομάδα. Ένα κακό σύνολο είμαστε με παίχτες που στερούνται τακτικής παιδείας και τεχνικής επάρκειας. Και με έναν εμφύλιο πόλεμο να μαίνεται. Και με μια εχθρική διαιτησία η οποία, όπου σε βρει, σε χτυπάει σαν κατεψυγμένο χταπόδι. Αλλά είναι κάπως άδικο και άκομψο να κράζουμε τους ποδοσφαιριστές. Τι φταίει, για παράδειγμα, ο Μανιάς; Ο Γιαννίτσης; Ο Ηρακλής; Ο Σουνάς; Ο Μαργαρίτης; Ο Διούδης; Τα παιδιά παίζουν όσο μπορούν. Δεν είναι ότι μπορούν και δεν θέλουν. Απλά δεν μπορούν παραπάνω. Τελεία. Δεν έχουν ικανότητες, κι αν έχουν απλά καίγονται, δεν έχουν ψυχολογία, δεν έχουν καθοδήγηση. Αν είναι να κράξουμε κάποιον, να κράξουμε αυτόν που υποτίθεται ότι έχει κάποιο ποδοσφαιρικό τάλαντο ή είναι προκλητικός. Όπως έπραξα στην αρχή της παραγράφου. Και, φυσικά, να κράξουμε τη διοίκηση (Ηλιάδη). Διότι αυτά που έγιναν το καλοκαίρι δεν τα κάνει ούτε ο χειρότερος αντιαρειανός. Ανικανότητα ή σκοπιμότητα;

Υ.Γ.3 Τα συγχαρητήριά μου στον Κριστιάνο Ρονάλντο για την κατάκτησης της Χρυσής Μπάλας. Πρόκειται για έναν ποδοσφαιριστή με εξαιρετικά φυσικά προσόντα, ο οποίος τα τελευταία δυο χρόνια ωρίμασε αρκετά σε τακτικό επίπεδο. Ίσως κάποια στιγμή του αφιερώσουμε μια ανάρτηση. Αυτό που θέλω να πω, πάντως, είναι ότι ο Μέσι πρέπει να αναθεωρήσει τις στυλιστικές του επιλογές ως προς την επιλογή των κοστουμιών και ότι η αρμόδια αρχή οφείλει να σκεφτεί εκ νέου με ποια κριτήρια δίνεται η Χρυσή Μπάλα. Τα στατιστικά; Τους τίτλους; Τις εμφανίσεις; Την υπέρβαση; Την βαρύτητα ονόματος; Το πρωτάθλημα; Τον σύλλογο; Τις χορηγίες;

Υ.Γ.4 Πώς θα γίνει να σηκωθώ αύριο το πρωί και να τραγουδάω σαν τον Frank Sinatra;

I've been a puppet, a pauper, a pirate, A poet, a pawn and a king, I've been up and down and over and out, But I know one thing, Each time I find myself flat on my face, I pick myself up and get back in the race, That's life, I can't deny it, I thought of quitting, But my heart just won't buy it, Cause if I didn't think it was worth a try, I'd have to roll myself up in a big ball and die...