Σκοτεινές ακροβασίες και ''πεταλούδες''.

Η κάθε απόφαση έχει το ρίσκο της. Το αποτέλεσμα, συνήθως, είναι εκείνο που κρίνει την ορθότητα και τη λογική αυτής. Ένα αποτέλεσμα που για να προκύψει, επιβιβάζεται στο βαγόνι του χρόνου και κανονίζει την πορεία του ανθρώπου που έλαβε την απόφαση. Δεν αναφέρομαι, φυσικά, μόνο στο ποδόσφαιρο. Προς Θεού (του Πολέμου). Ολόκληρο το φάσμα της ζωής επιβάλλει την λήψη αποφάσεων. Δεν είναι, βέβαια, όλες ιδίας βαρύτητας. Κάποια απόφαση ενδέχεται να είναι απλή ή ανώδυνη. Όπως η επιλογή μπύρας ή γραβιέρας. Κι όμως, θα δείτε αρκετούς ανθρώπους να στέκονται σκεπτικοί για αρκετά λεπτά της ώρας, προκειμένου να αποφασίσουν. Αντίθετα, για κάποια άλλα ζητήματα αφιερώνουμε λιγότερο κόπο και προσπάθεια. Έχω καταλάβει ότι η κατανάλωση χρόνου, όταν αντιμετωπίζουμε σημαντικά ζητήματα, είναι αντιστρόφως ανάλογη με την σοβαρότητα της κατάστασης. Λες και θέλουμε να ξεμπερδεύουμε. Λες και δεν μας αφορά. Λες και μπορείς να αποφύγεις την ατομική ευθύνη ή τα διατεταγμένα εμπόδια. Γαμημένη υποκρισία. Κι όταν γράφω ''σοβαρότητα'', εννοώ, πλην ημών, την περιπλοκή κι άλλων ανθρώπων. Ο καθείς είναι υπεύθυνος για τις πράξεις του και μπορεί να κάνει ό,τι θέλει, αρκεί να μην ενοχλεί, θίγει ή επηρεάζει τον συνάνθρωπό του. Θα δούμε, για παράδειγμα, κάποιον να πίνει ένα αναψυκτικό και μόλις το τελειώσει να το πετάει κάτω. Μηχανικά. Προκλητικά. Αδίστακτα. Μπορεί να είναι ο ίδιος άνθρωπος που σκεφτόταν τι μπύρα ή γραβιέρα να αγοράσει. Προφανώς, κατά την κρίση του, το να πετάς κάτω το κουτάκι του αναψυκτικού υποδηλώνει ''μαγκιά''. Τον καλώ, λοιπόν, να αναθεωρήσει την έννοια και τη σημασία της λέξης ''μαγκιά''.

Μέχρι που φτάνει, άραγε, η μικροψυχία μας; Υποθέτω ότι το βαρέλι έχει ακόμα πάτο. Αυτός που διπλοπαρκάρει σε κεντρική οδό, ώστε να βρεθεί ακριβώς έξω από το κατάστημα, για παράδειγμα ένα περίπτερο ή μία τράπεζα, σε πόσα δευτερόλεπτα έλαβε την απόφαση; Σε κανένα. Η απόφαση ήταν ειλημμένη. Προ πολλού. Για κάποιους, μάλιστα, το να αδιαφορούν προκλητικά και συστηματικά για τον εξωτερικό κόσμο του εαυτού τους, συνιστά στάση ζωής. Είναι, λοιπόν, σοβαρό το ζήτημα, σύμφωνα με τα κριτήρια που θεσπίσαμε παραπάνω; Προφανώς και είναι. Δεν τον νοιάζει παρά μόνο ο εαυτούλης του. Το ερώτημα είναι μονολεκτικό: γιατί; Μπορούμε να φέρουμε τον εαυτό μας στη θέση του άλλου; Πώς θα νοιώθαμε; Πώς θα αντιδρούσαμε; Δώστε βάση: αν, λέμε αν, κάποια στιγμή που έχουμε παρκάρει κανονικά, κάποιος μας κλείσει, τι θα πράξουμε; Το σωστό είναι να κάνεις τουμπεκί, από τη στιγμή που έχεις βεβαρυμένο παρελθόν. Κάνεις; Όχι. Διότι σε ενοχλεί που κάποιος σε έκλεισε, ασχέτως αν αρέσκεσαι κι εσύ στην ίδια πράξη. Αντικαθιστάς το θράσος με θράσος. Πόσο χρόνο αφιέρωσες για την προκείμενη αντίδραση; Μηδέν εις το πηλήκιον, που λέει κι ο Τζέφρυ. Πού αφιερώνουμε, άραγε, τον χρόνο μας; Έλα, ντε. Διότι είναι βέβαιο ότι η συντριπτική πλειοψηφία επιλέγει λάθος μονοπάτια. Μπορεί να περιστρεφόμαστε συνεχώς γύρω από τον εαυτό μας, αλλά δεν τον προσέχουμε και δεν τον σεβόμαστε. Εγωισμός του κώλου, δηλαδή. Ούτε αυτό δεν μπορούμε να κάνουμε σωστά. Κι όταν δεν σέβεσαι τον εαυτό σου, δεν σέβεσαι το συνάνθρωπό σου -είμαι απόλυτος σε αυτό. Πρέπει να αξιολογήσουμε τον εαυτό μας με αμερόληπτο ύφος. Αυτό δεν σημαίνει απονεύρωση του υπερβατικού στοιχείου, αλλά εξυγίανση του προσωπικού ιστού μας και αλίευση των ναρκών που φυτεύουμε με προκλητική απάθεια στον κοινωνικό περίγυρό μας.

Και φτάνουμε στα ψέμματα και στις αλήθειες. Τι συνιστούν αυτές οι δυο πλευρές; Τα άκρα. Ή μήπως όχι; Το οξύμωρο, εν προκειμένω, έγκειται στην ταύτιση της αλήθειας με το ψέμα. Πώς γίνεται αυτό; Πολύ εύκολα. Μέσω διαστρέβλωσης, συκοφάντησης, μεγαλοποίησης, ανακρίβειας, παραποίησης και υπερβολής. Αυτό, όμως, δημιουργεί ψυχολογικές κατολισθήσεις, κοινωνικές συγκρούσεις και ηθικές απρέπειες. Η ευκολία της καταφυγής στο ψέμα δεν συνάδει με την εγκυρότητα και την ορθότητα της απόφασης. Τα άσχημα κίνητρα αποδίδουν άσχημο αποτέλεσμα. Το επιθυμητό, λοιπόν, από κάθε άποψη, είναι η αλήθεια. Το να δηλώνεις την αλήθεια απαιτεί διαύγεια και, κυρίως, κόπο. Ποιος σας είπε, όμως, ότι τα αγαθά αποκτώνται χωρίς κόπο; Επί τούτου, ο Σοφοκλής, ο τραγικός ποιητής, υποστηρίζει: «Το ψέμα ποτέ δεν ζει πολύ για να γεράσει». Ο Αριστοτέλης ισχυρίζεται: «Το αληθινό και το δίκαιο έχουν εκ φύσεως μεγαλύτερη δύναμη απ' το ψέμα και το άδικο». Αυτό σημαίνει ότι η αλήθεια δεν αποτελεί άκρο, αλλά μέση λύση. Τα δυο αυτά σημεία, ήτοι ψέμα και αλήθεια, βρίσκονται τόσο κοντά το ένα με το άλλο, που πραγματικά πολλές φορές δεν ξέρουμε τι να κάνουμε. Η σοβαρότητα της κατάστασης μπορεί να χτυπάει κόκκινο. Πρέπει να λάβουμε μια απόφαση. Πού καταλήγουμε; Με αφοπλιστική ευκολία και μηδαμινό χρόνο επιστρατεύουμε το ψέμα. Συνειδητά. Προσοχή: επαναλαμβάνω συνειδητά. Δεν αποτελεί συνήθεια. Έστω, λοιπόν, ότι εκείνοι που μας βομβαρδίζουν με ψέμματα είναι άσχετοι, άναρχοι, άτακτοι και ανήθικοι άνθρωποι. Εμείς τι είμαστε; Ποια είναι η αντίδρασή μας; Να σας πω; Θέλετε να ακούσετε; Είμαι σίγουρος ότι το γνωρίζετε, αλλά είστε έτοιμοι να το διαβάσετε; Γουστάρουμε. Γουστάρουμε ωραιοποιημένες καταστάσεις. Δραματικά γεγονότα. Μεγαλεπήβολες δηλώσεις. Παντοδύναμες λέξεις. Γουστάρουμε κάλπικους χαρακτήρες, ανυπόστατες φήμες, υποκριτικές συμπεριφορές, εφήμερες επιτυχίες, εικονικές πραγματικότητες. Και τα γουστάρουμε, διότι είμαστε εξαρτημένοι. Θέλουμε να βαυκαλιζόμαστε ότι περνάμε ξένοιαστα κι ότι αποτελούμε σημαντικό, ξεχωριστό γρανάζι του κοινωνικού περίγυρου. Κι ας γνωρίζουμε την αλήθεια στην πλειονότητα των περιπτώσεων. Μην περιμένετε να σας γράψω χαρακτηριστικά παραδείγματα. Η συντριπτική πλειοψηφία γνωρίζει πολύ καλά τι εννοώ. Μια ματιά στην καθημερινότητα θα σας πείσει. Παρατηρήστε τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων και τσεκάρετε την ισχύ και την βαρύτητα των χρησιμοποιηθέντων λέξεων. Ακούστε κάποιον πολιτικό ή δημοσιογράφο και συνειδητοποιήστε την αντιφατική και διπλωματική γλώσσα που χρησιμοποιεί. Ανοίξτε την τηλεόραση και θαυμάστε το μεγαλείο της εικόνας που το ελάχιστο το καθιστά μέγιστο. Κάντε μια βόλτα στο κέντρο της Αθήνας και παρακολουθήστε ανθρώπινες συμπεριφορές. Κοιτάξτε τον φιλικό σας κύκλο και διακρίνετε πρόσωπα και καταστάσεις. Δείτε πως αντιδρά μια γκόμενα όταν της λες ότι την αγαπάς. Κι ας μην το πιστεύεις. Κι ας μην το εννοείς. Κι ας μην το νοιώθεις. Εκείνη θέλει απλά να το ακούσει. Ερευνήστε τον τρόπο που εμφανίστηκε η ελληνική κρίση (ή ''κρίση''). Τα ψέμματα έπαιξαν ρόλο; Για παράδειγμα, το μαγείρεμα των στατιστικών στοιχείων; Η φοροδιαφυγή; Οι υπερβολές έπαιξαν ρόλο; Φυσικά! Υπερβολικές προσλήψεις, υπερβολικές συντάξεις, υπερβολικοί μισθοί. Υπερβολικές σπατάλες σε πάσης φύσεως επίπεδο. Τέλος, ψάξτε τον ίδιο σας τον εαυτό. Όχι, εκείνον του Facebook. Τον πραγματικό σας εαυτό. Πόσες αλήθειες και πόσα ψέμματα διακρίνετε; Προς τα που γέρνει η πλάστιγγα; Ρητορικό το ερώτημα. Τι συγκροτούν όλες αυτές οι πλευρές; Τα άκρα. Τι συμβαίνει, όμως, όταν γνωρίζεις την αλήθεια κι απλά δεν τη δηλώνεις; Εξαιρετικά δύσκολη ερώτηση. 

Ζούμε σε ένα σπάταλο κόσμο που έχει δημιουργήσει υπερκαταναλωτικές κοινωνίες. Ψάχνουμε ακατάπαυστα συμμάχους στην υπερβολή. Και πάντα κάποιος ή κάποιοι θα την προσφέρουν. Έχουμε χάσει το απαιτούμενο μέτρο. Έχουμε χάσει την ζητούμενη ισορροπία. Έχουμε χάσει την πειθαρχημένη σκέψη. Έχουμε χάσει το συναίσθημα. Μολαταύτα, προσπαθούμε να ακροβατήσουμε σε τεντωμένο σχοινί, χωρίς να υπάρχει προστατευτικό δίχτυ. Θα τα καταφέρουμε; Όχι. Γιατί; Διότι έχουμε (ξε)χάσει την αλήθεια. Αυτή αντιπροσωπεύει το προστατευτικό δίχτυ. Αυτή εκφράζει την ασφάλεια. Μια αλήθεια που χάνει τη δύναμή της, όταν δηλώνεται επιλεκτικά, ήτοι ανήθικα. Επί τούτου, ο Πλάτωνας, στο εξαίσιο έργο ''Πολιτεία'', γράφει: «Αν πάρεις έναν άνθρωπο από το βαθύ σκοτάδι και τον βγάλεις στο φως δεν είναι σίγουρο ότι η όρασή του θα λειτουργήσει. Το πιθανότερο είναι να τυφλωθεί από την απότομη έκθεση των ματιών του στο φως». Εμείς που βρισκόμαστε; Στο σκοτάδι ή στο φως; Για σκεφτείτε το.

Εντοπίζονται, όμως, και εξαιρέσεις -ευτυχώς. Υπάρχουν άνθρωποι που (προσπαθούν να) είναι δίκαιοι, σωστοί, ηθικοί και τίμιοι. Τους αναγνωρίζουμε; Σπάνια. Τους προβάλλουμε; Σπανιότερα. Τους μιμούμαστε; Σπανιότατα. Γιατί; Πώς θα προβάλλεις ή θα μιμηθείς κάποιον που δεν αναγνωρίζεις; Αυτή είναι η μοναδική αιτία; Όχι, δυστυχώς. Το προϊόν που πλασάρουν δεν μας ικανοποιεί. Δεν μας ιντριγκάρει. Δεν μας εξιτάρει. Δεν είναι ελκυστικό. Κι αν, κατά τύχη ή εξ ανάγκης, τους συναντήσουμε και τους αναγνωρίσουμε; Θα τους χλευάσουμε. Την σήμερον ημέραν, όποιος μπορεί να κλέψει και δεν κλέβει θεωρείται βλάκας. Έτσι επιβραβεύεται η τιμιότητα. Μπορεί, όμως, και να τους αποθεώσουμε. Να τους εξυμνήσουμε. Θα καταφύγουμε, λοιπόν, στην υπερβολή και στα αδελφάκια της. Γιατί; Επειδή αδυνατούμε να συνειδητοποιήσουμε το πόσο αυθεντικοί είναι. Αληθινοί. Ειλικρινείς. Η χρήση της υπερβολής παίρνει μεγάλες διαστάσεις, διότι είναι αναγνωρίσιμη. Θα μεταφράσουμε τη μέση λύση και το μέτρο ως την άλλη πλευρά του άκρου. Ειρωνικό, αποκρουστικό και θλιβερό σε υπερθετικό βαθμό. Ποιο είναι, εν τέλει, το αυτονόητο; Η αλήθεια ή το ψέμα; Μήπως οι υπερβολές; Οι ανακρίβειες; Η αδικία; Από που πηγάζει, άραγε, η αδικία; Από που αντλεί δύναμη; Στον σημερινό, σχεδόν χαοτικό, ασταθή και, επομένως, υπερευαίσθητο κόσμο, ορισμένες ''πεταλούδες'' όπως η σκέψη, οι αξίες, οι αρχές και η ηθική μπορούν να προκαλέσουν θεμελιώδη μετασχηματισμό. Από μας εξαρτάται πόσες ''πεταλούδες'' θα παγιδεύσουμε στο βαθύτερο εγώ μας. Ας πάψουμε να κυνηγάμε δονκιχωτικά τέρατα. Δεν ταιριάζει με την ιδιοσυγκρασία της απόχης μας. Καλό δρόμο να έχουμε.

Υ.Γ.1 Ως αντικειμενικός σκοπός του άνωθεν άρθρου, ορίστηκε ο προβληματισμός των αναγνωστών. Ελπίζω να επιτεύθηκε.

Υ.Γ.2 Το παρακάτω τραγούδι είναι άσημο, άγνωστο και υποτιμημένο. Δεν το παίζουν καν στις live εμφανίσεις τους. Γιατί, ρε Twister Sister;